Leges voor Planschade, de rekening ligt bij de verkeerde

Het is niet mijn bedoeling om collega raadsleden te bekritiseren, maar in het geval van het besluit van de gemeenteraad van Heemskerk denk ik toch dat de gewaarde collega raadsleden van onze buurtemeente Heemskerk de rekening bij de verkeerde mensen legt.
Ik kan me voorstellen dat men zich zorgen maakt over de toenemende kosten van planschade. Dat doen we in Beverwijk ook. Maar de rekening proberen neer te leggen bij degene die na alle bezwaren toch deze niet gehonoreerd krijgt is het de laatste uitweg om nog een beetje compensatie te krijgen voor minder woongenot en waardedaling. Bedenk wel, hij of zij is niet degene die iets in gang gezet heeft; het is altijd een andere partij die iets wil, een bouwondernemer of de gemeente, waarvan belangen van anderen moeten wijken. En als er gesproken wordt over het niet aantasten van het onvervreemdbaar recht op planschade dan is het enerzijds een open deur: het is een gewoon een recht in de wet op de ruimtelijk ordening. Anderszijds is het een drogrederening als je van mening bent dat je met een ongewoon hoog legesbedrag en dezelfde bestuursverantwoordelijkheden dat recht niet wil aantasten. Niet iedereen zal zomaar EUR 1000 kunnen ophoesten ook al heeft hij of zij toch wel gelijk, dus komen alleen degenen die het zo kunnen missen. Eveneens zoals uit eerdere berichtgeving is gebleken kan het college weer haar eigen afweging maken, gevraagde adviezen van experts naast zich neer leggen en het gewoon afwijzen. Dat wordt een mooie inkomstenbron voor de gemeente! De bezwaarmaker moet dan vervolgens maar weer bij de rechter zijn gelijk zien te halen. Weinig klantvriendelijk als het onterecht is.
Een eigenaardig argument is de 'no cure, no pay' dienstverlening. Nu als je weet dat planschade in het algemeen vaak toch in de orde van een paar duizend euro tot een vijftwintigduizend euro en de vergoeding 10-20% van het uitgekeerde bedrag is, dan valt daar niet veel aan te verdienen voor advocaten aan indivuele zaken, alleen maar als ze in een keer een grote groep kunnen benaderen. Zoals eerder geschreven, het is vaak een lichte geldelijke compensatie voor het verlies van woongenot.

Ik denk toch dat leges vragen de verkeerde weg voor het probleem.
Drie elementen. Er is een initiatiefnemer die iets wilt en daar moeten andere belangen voor wijken. Het ligt dus meer op de weg dat er als er sprake van planschade is dat de rekening neergelegd wordt bij de intiatiefnemer en niet bij de bezwaarmaker. Als de gemeente dan vervolgens om wat voor redenen plannen goedkeurt moet ook zij rekening houden met claims. Dat betekent dat de gemeente een deze heel helder en duidelijk een goede afweging moet maken van ALLE belangen. Bezwaarmakers krijgen maar al te vaak het gevoel dat de gemeente te gemakkelijk over hun bezwaren heen stapt en de initiatiefnemer niets in de weg legt.
Daar komt het tweede element in beeld. Planschade is het einde van een traject waar de bezwaarmaker het niet gelukt om zijn bezwaren gehoord te krijgen. Veel bezwaren kunnen echter in de procedure naar bouwvergunning toe wellicht ondervangen worden door een goed overleg tussen initiafnemer en bezwaarmaker(s) en de gemeeente als mediator. Daarmee worden niet alle bezwaren ondervangen maar kan er wel gewerkt worden aan oplossingen die voor alle partijen acceptabel zijn.
Ten derde, de ontoereikendheid van de bestemmingsplannen. De gemeente moet besluiten op grond van het bestemmingsplan. Dat is het kader. Dat betekent als een bouwplan niet in het bestemmingsplan valt dan moet het gewoon worden afgewezen. Evenwel veel plannen zijn dermate oud dat ze niet meer al kader kunnen worden gebruikt. Die situatie is in veel gemeenten zo. De hogere overheden hebben dat ook geconstateerd en verlangen nu dat bestemmingsplannen op zijn minst elke 10 jaar geactualiseerd worden. Dat is ook de reden waarom de VVD in Beverwijk veel werk ervan heeft gemaakt om de actualisering van bestemmingsplannen structureel in de begroting te krijgen. Het was in het verleden hap snap en werd gefinancierd uit nieuwe bouwplannen. Dat kan voor veel gebieden gewoon niet meer.Daar zit dus de sleutel tot verbetering.

Conclusies
* De kosten van planschade moeten neergelegd worden bij de initiatiefnemer, daar hoort het thuis!
* De gemeente moet haar rol als mediator oppakken zodat conflicten worden opgelost en niet uiteindelijk bij de rechter belanden.
* De gemeente moet actuele bestemmingsplannen hebben en op grond daarvan beslissen, dat is wel zo duidelijk voor iedereen.
* De gemeente moet niet overgaan tot legesheffing, dat is barrieres neerleggen waar ze niet thuis horen en onwillekeurig rechten indammen!


Uit Noordhollands Dagblad, vrijdag 28 februari 2003
=====================================
Legesbesluit moet stroom schadeclaims indammen
Van onze verslaggever
HEEMSKERK - Om de hausse aan planschadeclaims in te dammen voert de gemeente Heemskerk zo snel mogelijk een legesbesluit in. Dat houdt in dat de indiener een bedrag moet betalen om zijn zaak in behandeling te krijgen. Dat gebeurt op last van de gemeenteraad. Ook komt er een regeling die de afhandeling van schadeclaims beter gestroomlijnd en efficienter laat verlopen.

De gemeenteraad heeft grote haast met het voorstel, zo liet de indiener van de motie hierover, F Brouwer (CDA), gisteravond blijken. Hij constateert dat steeds meer burgers een beroep doen op de regeling voor planschadevergoeding. Dit gebeurt volgens hem niet zelden 'uit een zeker opportunisme'. De stijging wordt mede in de hand gewerkt door bureaus die de eiser op 'no cure, no pay' -basis helpen. De motie was ondertekend door alle politieke partijen.

Al eerder heeft de gemeenteraad aangegeven grote zorgen te hebben over de uitkeringen voor planschade. Er zijn immers grote bedragen mee gemoeid. Aan de uitbetaling zelf, maar ook aan procedurekosten. De burgers doen een beroep op de regeling als zij vinden dat de waarde van hun huis is gedaald door de aanleg van een weg of door de nieuwbouw bij hun in de buurt. Ook het ambtelijk apparaat wordt zwaar belast door alle verzoeken.

Recht
Het voorstel is nu om leges te heffen. Brouwer legde uit dat in Purmerrend een bedrag van duizend euro wordt gevraagd. Dat bedrag krijgt de indiener terug als de claim wordt gehonoreerd. Hij is het kwijt als de claim onterecht is. Dat moet het beroep op planschade enigszins indammen. Brouwer stelde met nadruk dat het beroep op planschade een onvervreemdbaar recht blijft. Dat mag niet worden aangetast.

Burgemeester en wethouders hebben van de raad de opdracht gekregen om binnen een maand een legesvoorstel voor te bereiden. Dat kan dan eind maart worden vastgesteld. Tevens moet het college een nieuwe verordening maken met een goede procedure voor de afhandeling van de planschadeverzoeken. Een onderdeel hiervan is een financieringsvoorstel. De kosten kunnen bijvoorbeeld in de exploitatieopzet van het gewraakte bouwplan worden opgenomen.

Wethouder B. Hillebrand die al eerder zijn zorgen uitsprak over de stroom planschadeverzoeken, zei blij te zijn met de motie. Hij beloofde dat er de volgende maand al een legesvoorstel ligt. Dat zal de populariteit al flink inperken. De aanpassing van de verordening zelf is complex en vergt meer tijd. De raad ging akkoord met vier maanden. De opdracht van de raad aan het college is geheel in de geest van het nieuwe duale gemeentebestuur. Het is in Heemskerk voor het eerst dat de gemeenteraad een dergelijk initiatief neemt.

Uit Noordhollands Dagblad, maandag 17 februari 2003
=====================================
Planschadeclaims Heemskerk 'lopen spuigaten uit'
Van onze verslaggever
HEEMSKERK - De gemeente Heemskerk gaat de strijd aan met de bewoners die een claim indienen vanwege planschade. ,,De jacht op geld loopt langzamerhand de spuigaten uit'', aldus wethouder B. Hollebrand. Planschade ontstaat veelal bij inbreidplannen.

Bewoners komen in het geweer als er bijvoorbeeld een weg nabij hun woning wordt aangelegd. Of er verrijst een nieuw gebouw op een open plek. Ze verliezen de bezwaarprocedure en doen vervolgens een verzoek tot planschade, op grond van artikel 49 in Wet op de ruimtelijke ordening. Het argument is veelal verlies aan uitzicht of privacy. De bedragen kunnen hoog oplopen. Er is ook een toename van het aantal claims.

Het college van burgemeester en wethouders heeft deze week drie schadeclaims afgewezen. Opvallend daarbij is, dat het college in twee gevallen afwijkt van het onafhankelijk advies van Stichting Adviesbureau Onroerende Zaken (Soaz). Deze had een claim afgewezen en twee toegewezen. Het gehonoreerde bedrag was € 15.000 euro. De totale kosten voor de gemeente, inclusief de rekening van Soaz, waren € 27.000.

De Soaz had een verzoek tot schadevergoeding toegewezen van een bewoner in de Händelstraat. Deze keek vroeger uit op de laagbouw van buurthuis De Zandkraai. Nu staat er een appartementengebouw van vijf verdiepingen. De Soaz spreekt van 'beperking van uitzicht en inbreuk op de privacy'. Het bureau stelt dat het huis € 5.000 in waarde is gedaald en adviseert dat bedrag uit te betalen.

Ze oordeelde dat een bewoner van de Jan van Kuikweg voor € 10.000 schadeloos gesteld kan worden. Dit vanwege de bouw van de woonwijk Beierlust. Een bewoner van de Assum in Uitgeest klaagde over waardevermindering van zijn woning sinds de komst van het asielzoekerscentrum en de bouw van het bedrijventerrein. In dit geval vond de Soaz de claim onterecht. Immers, de afstand (450 tot 600 meter) is te groot.

Strenger
Het college vindt alle drie verzoeken tot schadevergoeding niet terecht. Zij zijn daarom afgewezen. Daarnaast meldt wethouder Hollebrand dat de gemeente de klagers strenger wil aanpakken. Hij wil de bewoners in elk geval niet aanmoedigen. Ook wendt hij zich tot Den Haag, om nog eens goed naar de regeling te kijken. Alle gemeenten lopen tegen hoge kosten aan. De afhandeling legt een groot beslag op de ambtenaren.

De wethouder spreekt van een 'jacht op geld', een modeverschijnsel. Ook verdenkt hij de advocaten ervan dat zij aansturen op het indienen van claims. Jarenlang is er volgens Hollebrand niet of nauwelijks gedaan op artikel 49. ,,Ik zeg wel eens dat iedereen in Heemskerk ooit op een weiland uitkeek. Iedereen had wel een schadeclaim kunnen indienen. Maar dat deed niemand. Er moet iets gebeuren. Want dit loopt de spuigaten uit.''

De commissie planontwikkeling bestreed Hollebrand niet. Wel wenste fractievoorzitter O. Wagner van GroenLinks te benadrukken dat burgers rechten hebben. Volgens de wethouder kunnen ze de afwijzing aanvechten bij de rechter. Raadslid F. Brouwer (CDA) wees op de hoge advieskosten in bovengenoemde drie zaken (€ 12.000). Hij kondigde aan dat hij een procedurevoorstel zal indienen bij de gemeenteraad.

In de zomer sprak de wethouder al zijn zorgen uit. Er werden toen enkele flinke claims behandeld. Hij zei toen te verwachten dat het aantal claims alleen maar toe zal nemen in de toekomst. Immers, bij schaarste aan bouwgrond zullen er meer inbreidplannen komen. De gedachte borrelde op om een reservefonds in te stellen om planschades te kunnen vergoeden. Een officieel voorstel hiervoor is er overigens niet.